Inleiding
De ziekte van Parkinson is, na Alzheimer, de meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening in Nederland. Volgens de Parkinson Vereniging leven naar schatting 63.500 mensen met deze diagnose, en dat aantal neemt jaarlijks toe. Klassieke behandelingen zoals levodopa, dopamine-agonisten en diepe hersenstimulatie helpen bij veel symptomen, maar bieden geen volledige verlichting.
Steeds meer patiënten zoeken daarom naar aanvullende, natuurlijke opties — waaronder medicinale cannabis. In dit artikel lees je wat er tot nu toe uit wetenschappelijk onderzoek blijkt, hoe cannabis verantwoord gebruikt kan worden bij Parkinson en waar je op moet letten als je dit pad verkent.
Wat is Parkinson en welke symptomen spelen een rol?
Bij de ziekte van Parkinson sterven dopamineproducerende zenuwcellen in de substantia nigra versneld af. Door het tekort aan dopamine raakt de signaaloverdracht in motorische netwerken verstoord. Dit leidt tot klachten zoals:
- Tremor (beven)
- Rigiditeit (spierstijfheid)
- Bradykinesie (vertraagde bewegingen)
Bovendien hebben veel mensen ook niet-motorische symptomen, waaronder slaapstoornissen, pijn, depressie, angst en obstipatie.
Waarom onderzoeken wetenschappers cannabis bij Parkinson?
Het endocannabinoïde systeem (ECS) speelt een rol bij het reguleren van beweging, stemming, pijn en slaap. De stoffen THC en CBD uit cannabis kunnen zich binden aan de CB1- en CB2-receptoren in het lichaam, wat deze processen beïnvloedt.
Bij Parkinson is het ECS deels ontregeld: CB1-receptoren nemen toe in bepaalde hersengebieden. Mogelijk is dit een poging tot compensatie voor het dopaminetekort. Hierdoor zijn cannabinoïden interessante kandidaten voor symptoomverlichting.
Hoe werkt cannabis bij Parkinson?
- THC: kan via CB1-receptoren de dopamineafgifte moduleren en tremor mogelijk verminderen.
- CBD: beïnvloedt serotonine (5-HT1A) en GPR55-receptoren, wat rust kan geven bij angst en de slaap kan ondersteunen.
- Beide stoffen bezitten antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen, wat relevant is gezien neuro-inflammatie bij Parkinson een rol speelt.
Wetenschappelijk bewijs: wat weten we (nog) niet?
Hoewel grootschalige studies nog ontbreken, wijzen kleine klinische onderzoeken op potentiële voordelen.
| Jaar | Studie-opzet | Aantal deelnemers | Middel & dosering | Resultaten | Beperkingen |
|---|---|---|---|---|---|
| 2014 | Open-label, Israël | 22 | Gerookte bloemen (THC 10–23%) | Minder tremor, stijfheid en pijn; betere slaap | Geen controlegroep, subjectieve scores |
| 2017 | Dubbelblind, Brazilië | 21 | CBD 300 mg/dag (capsule) | Betere kwaliteit van leven en psychosescore | Kleine omvang, korte duur |
| 2020 | Gerandomiseerd, VS | 24 | Nabiximols (THC:CBD 1:1) | Geen verschil in tremor vs placebo, maar wel betere slaap | Lage dosis, variatie in klachten |
| 2021 | Systematische review | 13 trials | THC, CBD, combinatie | Slaap en pijn verbeterden, motoriek variabel | Heterogene methodes, lage kracht |
Belangrijk om te onthouden: de uitkomsten zijn veelbelovend, maar nog niet doorslaggevend. Grotere onderzoeken zijn in uitvoering.
Mogelijke voordelen van cannabis bij Parkinson
- Afname van tremor en spierstijfheid, wat dagelijkse handelingen kan vergemakkelijken.
- CBD kan mogelijk REM-slaapstoornissen verminderen, wat zorgt voor rustiger nachten.
- Lichte tot matige pijnverlichting bij neuropathische en musculoskeletale pijn.
- Stemmingsverbetering en minder angst door invloed op het serotoninesysteem.
Risico’s en bijwerkingen
- Psychotropische effecten: euforie, paniek of angst, vooral bij hogere THC-gehaltes.
- Vertraagd denken: kortetermijngeheugen en concentratie kunnen worden beïnvloed.
- Duizeligheid: orthostatische hypotensie kan leiden tot valgevaar.
- Medicatie-interactie: met o.a. levodopa, MAO-remmers en antipsychotica.
- Roken van cannabis: kan de longen irriteren. Verdampen of olie druppelen is veiliger.
Aanpak: start laag, ga langzaam
- Kies een extract of bloem met een 1:1 verhouding van THC en CBD.
- Begin met 2,5 mg THC + 2,5 mg CBD, één keer per dag in de avond.
- Verhoog per 3 dagen met 1–2,5 mg totdat het gewenste effect optreedt of bijwerkingen ontstaan.
- Noteer effecten in een dagboek, inclusief tremor, stijfheid, slaap en bijwerkingen.
Hoe verkrijg je medicinale cannabis in Nederland?
- Via arts: via recept kan men Bedrocan-varianten verkrijgen bij de apotheek (bijvoorbeeld Bedrocan, Bediol of Bedrolite).
- Thuiskweek: in principe illegaal, maar maximaal vijf planten worden vaak gedoogd indien hobbymatig.
- Coffeeshops: bevatten meestal een hoog THC-gehalte en laag CBD-gehalte. Wees voorzichtig met gebruik of meng met CBD-rijke soorten.
Verantwoord gebruik in de praktijk
- Overleg altijd met je arts of apotheker.
- Gebruik een kwalitatieve vaporizer tussen 180–200 °C om verbranding te vermijden.
- Combineer geen cannabis met alcohol of slaapmiddelen.
- Creëer een veilige omgeving om vallen door duizeligheid of motorische schommelingen te voorkomen.
Vergelijking met klassieke medicatie
| Kenmerk | Levodopa | Dopamine-agonist | Medicinale cannabis |
|---|---|---|---|
| Werkingsduur | 3–6 uur | 12–24 uur | 2–8 uur, afhankelijk van vorm |
| Hoofdwerking | Dopamine aanvullen | Dopamine nabootsen | Endocannabinoïde modulatie |
| Typische bijwerking | Dyskinesie | Hallucinaties | Lichte euforie, droge mond |
| Vergoeding | Ja | Ja | Beperkt via BMC-recept |
| Interactierisico | Hoog | Hoog | Matig (via CYP-enzymen) |
Veelgestelde vragen
Helpt alleen CBD-olie ook?
CBD zonder THC kan mogelijk slaap en angst verlichten, maar lijkt minder effectief bij motorische symptomen. Toch kan het voor sommige mensen helpend zijn, met name bij REM-slaapstoornissen.
Kan ik cannabis combineren met diepe hersenstimulatie (DBS)?
Onderzoek hiernaar is beperkt. Kleine casuïstieken melden geen problemen, maar overleg met je neurochirurg blijft noodzakelijk.
Mag ik autorijden na gebruik?
Nee, THC is tot 24 uur na gebruik aantoonbaar. Rijden na cannabisgebruik is wettelijk niet toegestaan in Nederland.
Is er kans op verslaving?
Fysieke afhankelijkheid is zeldzaam bij medisch gebruik. Psychologische gewenning kan wel optreden. Regelmatige pauzes helpen om tolerantie te vermijden.
Tips voor strain en toedieningsvorm
- Avond: indica-dominante strain met hoog CBD-gehalte voor ontspanning en slaap.
- Overdag: sativa-hybride met lager THC-percentage voor behoud van alertheid.
- Olie of capsules: voor gecontroleerde dosering. Verdampen werkt sneller en is handig bij wisselende klachten.
Kwaliteitscontrole: waar moet je op letten?
- Een COA (Certificate of Analysis) met percentages THC, CBD en terpenen.
- Vrij van pesticiden, zware metalen en schimmel.
- Geen synthetische toevoegingen of onnatuurlijke cannabinoïden.
Levensstijl ondersteunt de werking
Lichaamsbeweging zoals tai-chi, dans of boksen stimuleert dopaminereceptoren. Mediterrane voeding met omega-3 ondersteunt hersencellen. Goede slaaphygiëne bevordert de respons op medicatie en cannabis.
Vooruitblik op onderzoek
Nieuwe stoffen zoals THCV en CBG worden onderzocht op hun potentiële neurobeschermende werking. Innovaties zoals transdermale pleisters en nanotechnologie kunnen de dosering optimaliseren. De komende jaren zijn meerdere placebo-gecontroleerde onderzoeken gepland met grotere patiëntgroepen.
Conclusie
Medicinale cannabis is geen wondermiddel, maar kan voor bepaalde Parkinson-patiënten een waardevolle aanvulling zijn. Vooral klachten als tremor, stijfheid, pijn en slaap blijken gevoelig voor cannabinoïden. Met een verantwoorde dosering onder medische begeleiding blijft het risico beperkt.