Inleiding
Cannabidiol (CBD) is de afgelopen jaren enorm in populariteit gestegen. Niet alleen in coffeeshops en wellnesswinkels, maar ook in de medische wereld wordt CBD steeds vaker ingezet, vooral bij moeilijk behandelbare vormen van epilepsie. In dit artikel lees je hoe CBD werkt, welke vormen er zijn, wat de wetenschappelijke onderbouwing is en hoe je het verantwoord gebruikt.
Wat is CBD?
CBD is een van de vele cannabinoïden uit de Cannabis sativa-plant. In tegenstelling tot THC is CBD niet psychoactief; je wordt er dus niet high van. CBD beïnvloedt het endocannabinoïde systeem (ECS), een systeem dat betrokken is bij processen zoals stemming, pijn, slaap en prikkeloverdracht. Mogelijk kan CBD via dit systeem bijdragen aan het verminderen van epileptische aanvallen.
Medische versus supplement-grade CBD
Farmaceutische CBD (zoals Epidyolex)
- Receptplichtig geneesmiddel
- Bevat meer dan 98% zuivere CBD, geen THC
- Goedgekeurd door EMA en FDA voor Dravet-, Lennox-Gastaut-syndroom en tubereuze sclerose
- Voldoet aan strikte kwaliteitsnormen
Vrij verkrijgbare CBD-producten
- Verkrijgbaar bij drogist, online en in sommige coffeeshops
- Vallen onder voedingssupplementen
- Grote variatie in CBD-gehalte, mogelijk sporen van THC of pesticiden
- Geen medische claims toegestaan
Let op: alleen farmaceutische CBD mag wettelijk worden ingezet als behandeling. Overleg altijd met een arts, vooral als je al anti-epileptica gebruikt.
Hoe werkt CBD bij epilepsie?
Onderzoekers vermoeden dat CBD via verschillende mechanismen werkt:
- Modulatie van de neurotransmitters GABA (remmend) en glutamaat (stimulerend)
- Beïnvloeding van natrium- en calciumkanalen die betrokken zijn bij neuronale activiteit
- Anti-inflammatoire effecten bij micro-ontstekingen in de hersenen
- Regulatie van het adenosinesysteem dat betrokken is bij neuronale stabiliteit
Deze inzichten zijn grotendeels gebaseerd op diermodellen; bij mensen is het effect nog onderwerp van onderzoek.
Wetenschappelijke bewijslast
Bij specifieke syndromen is het effect van farmaceutische CBD overtuigend aangetoond in placebo-gecontroleerde studies.
| Epilepsiesyndroom | Gem. leeftijd | Dosis (mg/kg/dag) | Aanvalsreductie ≥ 50% | Hoofdonderzoek |
|---|---|---|---|---|
| Dravet-syndroom | 2–18 jaar | 10–20 | 43% | Devinsky et al., NEJM 2017 |
| Lennox-Gastaut-syndroom | 2–55 jaar | 10–20 | 37% | Thiele et al., Lancet 2018 |
| Tubereuze sclerose complex | 1–65 jaar | 25–50 | 48% | Thiele et al., NEJM 2020 |
Bij andere vormen van epilepsie zijn de resultaten wisselend en is er meer onderzoek nodig.
Voordelen van CBD bij epilepsie
- Mogelijk minder of mildere aanvallen
- Verbeterde slaap en stemming bij sommige gebruikers
- Niet psychoactief; geschikt voor kinderen
- Makkelijk doseerbaar in olie- of capsulevorm
Risico’s en bijwerkingen
- Slaperigheid en vermoeidheid, vooral in combinatie met clobazam
- Diarree, misselijkheid, verminderde eetlust
- Verhoogde leverwaarden (±10% van de gebruikers)
- Interacties met anti-epileptica zoals valproaat of carbamazepine
Raadpleeg altijd een arts of apotheker bij gebruik van andere medicijnen.
Legale status van CBD in Nederland
- Epidyolex: op recept verkrijgbaar, gereguleerd als geneesmiddel
- CBD-olie met < 0,05% THC: vrij verkrijgbaar als supplement
- CBD-producten met > 0,05% THC: vallen onder de Opiumwet
Hoewel gebruik meestal wordt gedoogd, is het zelf maken of extraheren van CBD wettelijk verboden.
Dosering: hoe bepaal je de juiste hoeveelheid?
Medische CBD begint doorgaans met 2,5 mg/kg/dag verdeeld over twee doses. De dosering wordt langzaam opgebouwd tot maximaal 20 mg/kg/dag. Bij supplementen geldt het “start low, go slow”-principe: begin met 5–10 mg per dag en verhoog langzaam.
Tips voor veilig gebruik
- Kies een product met Certificate of Analysis (CoA)
- Neem CBD bij voorkeur tijdens een vetrijke maaltijd voor betere opname
- Verdeel de dosering over ochtend en avond
- Houd een aanvallendagboek bij om effect te monitoren
- Laat elke drie maanden bloedspiegels en leverwaarden controleren
- Stop nooit abrupt met reguliere medicatie; bouw altijd af onder toezicht
Wanneer is CBD geen goede keuze?
- Tijdens zwangerschap of borstvoeding
- Bij ernstige lever- of nierproblemen zonder medische begeleiding
- Bij eerdere allergische reactie op cannabis
- In combinatie met middelen zoals warfarine zonder controle
Hoe kies je de juiste soort CBD?
- CBD-isolaat: 99% zuiver CBD, zonder andere stoffen
- Broad-spectrum: CBD met andere cannabinoïden, zonder THC
- Full-spectrum: volledig extract met sporen THC
Sommige gebruikers ervaren meer effect bij full-spectrum-producten (entourage-effect), maar dit kan een positieve THC-test veroorzaken.
Andere behandelopties naast CBD
| Behandeling | Voordeel | Nadeel | Indicatie |
|---|---|---|---|
| Anti-epileptica | Wetenschappelijk effectief | Mogelijke bijwerkingen | Algemeen eerste keus |
| Ketogeen dieet | Kan aanvalsvrijheid geven | Lastig vol te houden | Kinderen, GLUT-1-deficiëntie |
| Nervus vagus-stimulatie | Aanvalsdaling tot 50% | Chirurgisch ingrijpen vereist | Refractaire focale epilepsie |
| Deep brain stimulation | Reset van hersennetwerken | Invasief en kostbaar | Ernstige epilepsie |
| CBD / Epidyolex | Niet-psychoactief, relatief veilig | Leverenzymstijging, hoge kosten | Dravet, LGS, TSC |
Mythes over CBD en epilepsie
“CBD geneest epilepsie” – Onjuist. Het kan aanvallen verminderen, maar zelden volledig wegnemen.
- “Hoe hoger de dosis, hoe beter” – Niet waar. Hogere doseringen verhogen het risico op bijwerkingen.
- “Natuurlijke olie is veiliger dan farmaceutische” – Niet altijd; supplementen zijn minder gereguleerd.
- “CBD werkt bij alle epilepsie” – Respons varieert per persoon en type epilepsie.
Stap-voor-stap beginnen met CBD
- Bespreek de mogelijkheden met je neuroloog
- Controleer of je in aanmerking komt voor Epidyolex
- Kies bewust voor een gecertificeerd supplement
- Start met lage dosis, bouw langzaam op
- Plan regelmatige medische controles
Korte samenvatting
- Geen high, toch mogelijk minder aanvallen
- Combineerbaar met behandeling
- Relatief laag risicoprofiel
- Wetenschappelijk bewezen voor Dravet, LGS en TSC
- Beschikbaar op recept én als supplement
Conclusie
CBD is geen wondermiddel, maar het kan bij specifieke vormen van epilepsie waardevol zijn. Kies bij voorkeur voor een farmaceutisch product, overleg met je arts en maak keuzes op basis van transparantie en kwaliteit. Wil je meer weten of verantwoord CBD gebruiken? Kom gerust langs bij The Greengrocers in Haarlem. Wij helpen je graag verder in een open en veilige sfeer.